ВИЧ/СПИД – ЧОЛИШИ АСРИ XXI ВА МАСЪУЛИЯТИ ҲАР ЯК ИНСОН

1. ВИЧ чист ва чӣ гуна таъсир мерасонад?

ВИЧ вирусест, ки ба системаи масунияти бадан зарар мерасонад. Вазифаи асосии он ҳамла ба ҳуҷайраҳои ҳимоявии организм — лимфоситҳои CD4 мебошад. Вақте ки шумораи ин ҳуҷайраҳо коҳиш меёбад, бадан қобилияти мубориза бо бактерияҳо, вирусҳо ва дигар бемориҳоро аз даст медиҳад.

Агар ВИЧ дар марҳилаи аввала муайян нашуда, табобат сари вақт оғоз нашавад, он метавонад ба марҳилаи охирин, яъне СПИД, гузарад. Ин марҳила хатарноктарин ва вазнини беморӣ ба ҳисоб меравад.

2. Роҳҳои сироятёбии ВИЧ

ВИЧ танҳо аз роҳи муайян мегузарад:

Аз алоқаи ҷинсии муҳофизатнашуда (бе истифодаи васоити муҳофизатӣ).

Аз хун ба хун, масалан истифодаи сӯзандоруҳои умумӣ.

Аз модар ба кӯдак, ҳангоми ҳомиладорӣ, таваллуд ё синамаконӣ.

Муҳим аст бидонем, ки ВИЧ аз дастфишорӣ, оғӯш, хӯроки умумӣ, оббозӣ, дорупошакҳо ё газидани ҳашарот сироят намекунад.

3. Аломатҳо ва марҳилаҳои беморӣ

Аломатҳои марҳилаи аввали ВИЧ монанд ба зукоми сабук мебошанд — таб, дарди сар, хастагӣ. Баъди ин марҳилаи пинҳонӣ оғоз мешавад, ки метавонад солҳо идома ёбад.

Вақте ки сатҳи CD4 хеле паст мешавад, организм дигар наметавонад ба бемориҳо муқобилат кунад:

бемориҳои занбӯруғӣ

илтиҳобҳои музмин

талафи вазн

заъфи шадиди бадан

Ин ҳолат марҳилаи СПИД ба ҳисоб меравад.

4. Чӣ гуна метавон аз сироятёбии ВИЧ пешгирӣ кард?

Пешгирӣ роҳ ва силоҳи асосӣ дар мубориза бо ВИЧ/СПИД аст:

Истифодаи презерватив дар ҳар як алоқаи ҷинсӣ.

Нагузоштани истифодаи сӯзанҳои умумӣ.

Гузаронидани санҷиши ВИЧ барои худ ва ҳамсар.

Талаб кардани хун ё маҳсулоти хунӣ танҳо аз манбаъҳои боэътимод.

Занони ҳомила бояд ҳатман ташхиси ВИЧ гузаранд, то аз сироятёбӣ ба кӯдак ҷилавгирӣ шавад.

5. Табобати ВИЧ/СПИД

Имрӯзҳо ВИЧ пурра табобат намешавад, вале бо доруҳои махсус — терапияи зидди ВИЧ (АРВ) — онро метавон зери назорат гирифт. Агар бемор сари вақт табобатро оғоз кунад, метавонад ҳаёти дароз, солим ва пурқувват дошта бошад.

АРВ:

шумораи вирусро дар организм ба ҳадди ночиз мерасонад

риштаи масуниятро мустаҳкам мекунад

аз гузаштани вирус ба дигарон ҷилавгирӣ мекунад

Ин доруҳо бояд мувофиқи тавсияи духтур ва дар вақти муайян гирифта шаванд.

6. Муборизаи ҷаҳонӣ ва миллӣ бар зидди ВИЧ/СПИД

Дар тамоми ҷаҳон рӯзи 1 декабр — Рӯзи байналмилалии мубориза бар зидди ВИЧ/СПИД таҷлил мешавад. Ин рӯз барои баланд бардоштани сатҳи огоҳии ҷомеа, ифодаи дастгирии беморон ва гиромидошти қурбониён ҷудо шудааст.

Дар Тоҷикистон низ солҳои охир таваҷҷуҳи ҷиддӣ ба пешгирӣ ва ташвиқи санҷиши ВИЧ зоҳир мешавад. Марказҳои тиббӣ санҷишҳои ройгон мегузаронанд, барномаҳои иттилоотӣ роҳандозӣ шудаанд ва ҷавонон, омӯзгорон, муассисаҳои давлатӣ ҳамасола дар маъракаҳо иштирок мекунанд.

7. Нақши ҷомеа ва ҳар як инсон

Мубориза бо ВИЧ/СПИД на танҳо кори табибон ва ташкилотҳо, балки кори ҳар як шаҳрванди масъулиятнок мебошад:

эҳтиром ба ҳуқуқ ва шаъну шарафи шахсони гирифтори ВИЧ

пешгирӣ аз табъиз ва стигма

паҳн кардани маълумоти дуруст дар байни ҷавонон

ташвиқи дӯстону наздикон ба санҷиши ВИЧ

Вақте ҷомеа огоҳ, муттаҳид ва ғамхор аст — беморӣ ба монеа табдил меёбад, на ба фоҷиа.

ВИЧ/СПИД танҳо мушкили тиббӣ нест — ин масъалаи иҷтимоӣ, маърифативу фарҳангӣ ва ояндаи миллат аст. Ҳар як нафар метавонад бо риояи қоидаҳои соддаи муҳофизат, бо огоҳ кардани дигарон ва бо дастгирии шахсони гирифтори ВИЧ дар мубориза саҳм гузорад.

Саломатӣ сармояи бузургтарин аст. Маърифат — роҳи беҳтарини муҳофизат!