ПАЁМИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ҲАМЧУН ЗАМИНАИ МАЪНАВИЮ МЕТОДОЛОГИИ РУШДИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯ

Паём ҳамчун ҳуҷҷати стратегии давлат, ки самтҳои асосии рушди иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва маънавии ҷомеаро муайян мекунад, мавриди баррасии амиқи илмӣ қарор дода шудааст. Нақши арзишҳои миллӣ, худшиносии миллӣ, тарбияи ватандӯстӣ, маърифати ҳуқуқӣ ва истифодаи усулҳои муосири таълим дар ташаккули шахсияти комил таҳлил мегардад.

Дар шароити ҷаҳонишавӣ ва таҳаввулоти босуръати иҷтимоӣ, масъалаи таълиму тарбия ҳамчун омили асосии рушди ҷомеа аҳамияти махсус касб менамояд. Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзҳои аввали истиқлолият ба масъалаи ташаккули инсони комил, соҳибмаърифат ва дорои арзишҳои баланди ахлоқӣ таваҷҷуҳи хос зоҳир мекунад. Дар ин раванд Паёмҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ ҳамчун сарчашмаи муҳими сиёсӣ, иҷтимоӣ ва маънавӣ нақши калидӣ доранд.

Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон на танҳо самтҳои асосии рушди иқтисодӣ ва иҷтимоии давлатро муайян мекунад, балки дурнамои сиёсати маориф, таълиму тарбия ва рушди маънавии ҷомеаро низ равшан месозад. Аз ин ҷост, ки таҳлили асосҳои маънавӣ ва методологии таълиму тарбия дар доираи Паём аҳамияти бузурги илмӣ ва амалӣ дорад.

Маънавият маҷмӯи арзишҳо, меъёрҳои ахлоқӣ, ҷаҳонбинӣ ва эътиқодест, ки рафтору амали инсонро дар ҷомеа муайян месозад. Дар Паёмҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон маънавият ҳамчун пояи асосии пойдории давлат ва ҷомеа арзёбӣ мешавад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Паёмҳои солонаи худ ба Маҷлиси Олӣ пайваста таъкид менамоянд, ки ояндаи давлат аз сатҳи маърифат, фарҳанг ва маънавияти насли наврас вобастагии мустақим дорад.

Аз ин рӯ, таҳлили асосҳои маънавӣ ва методологии таълиму тарбия дар Паёмҳо дорои аҳамияти бузурги илмӣ, педагогӣ ва иҷтимоӣ мебошад.

Таълиму тарбия бидуни такя ба маънавият наметавонад шахсияти комилро ташаккул диҳад. Аз ин рӯ, дар Паёмҳо ба масъалаҳои зерин диққати ҷиддӣ дода мешавад:

тарбияи ахлоқӣ;

эҳтиром ба арзишҳои миллӣ;

ҳифзи фарҳанг ва забони давлатӣ;

муқовимат бо равияҳои ифротӣ ва бегонапарастӣ.

таълиму тарбия маҷмӯи усулҳо, роҳҳо ва принсипҳое мебошад, ки раванди таълимро самаранок мегардонанд. Дар Паёми Президент таъкид мешавад, ки низоми маориф бояд ба талаботи замони муосир мутобиқ бошад.

Асосҳои методологии таълиму тарбия дар Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин самтҳоро дар бар мегиранд:

пайвастагии назария ва амалия;

истифодаи технологияҳои муосири таълим;

рушди тафаккури интиқодӣ;

такмили малакаҳои омӯзгорон.

Яке аз меҳварҳои асосии Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тарбияи ватандӯстӣ мебошад. Ватандӯстӣ ҳамчун арзиши маънавӣ дар таълиму тарбия нақши калидӣ мебозад.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид менамоянд, ки насли наврас бояд таърихи миллат, фарҳанг ва арзишҳои миллиро хуб донад. Худшиносии миллӣ омили муҳимми таҳкими ваҳдати миллӣ ва суботи ҷомеа мебошад. Мактаб ва муассисаҳои олӣ дар ин раванд масъулияти бузург доранд.

Омӯзгор шахси калидӣ дар раванди таълиму тарбия мебошад. Дар Паём ба баланд бардоштани мақоми омӯзгор, беҳтар намудани шароити кор ва зиндагии онҳо аҳамияти махсус дода мешавад.

Дар шароити муосир таҳдидҳои гуногуни маънавӣ ба вуҷуд омадаанд. Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зарурати ҳифзи ҷавонон аз ифротгароӣ, хурофот ва таъсири фарҳанги бегонаеро таъкид мекунад.

Таълиму тарбия бояд ба ташаккули ҷаҳонбинии солим, маърифати ҳуқуқӣ ва фарҳанги муколама равона карда шавад.

Рушди устувори ҷомеа бидуни низоми муассири таълиму тарбия ғайриимкон аст. Дар Паём таъкид мегардад, ки сармоягузорӣ ба маориф сармоягузорӣ ба ояндаи давлат мебошад.

Тарбияи насли соҳибкасб, навовар ва масъулиятшинос яке аз ҳадафҳои стратегии сиёсати давлатӣ мебошад.

Тарбияи ахлоқӣ яке аз самтҳои асосии таълиму тарбия мебошад. Он ба ташаккули сифатҳое чун ростқавлӣ, адолат, инсондӯстӣ ва масъулиятшиносӣ равона мегардад. Паёми Президент зарурати тарбияи шаҳрвандони фаъол ва қонунпазирро таъкид менамояд.

Зарурати омӯзиши амиқи асосҳои маънавӣ ва методологии таълиму тарбия дар заминаи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз он бармеояд, ки дар шароити муосир таҳдидҳои гуногуни маънавӣ, аз қабили ифротгароӣ, бегонапарастӣ, коҳиши арзишҳои ахлоқӣ ва таъсири манфии фарҳанги бегона бештар гардидаанд. Дар чунин вазъият муассисаҳои таълимӣ бояд на танҳо вазифаи омӯзиш, балки вазифаи ҳифзи маънавии ҷомеаро низ иҷро намоянд.

Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун заминаи методологии сиёсати маориф роҳҳои асосии ислоҳоти соҳаи таълим, баланд бардоштани сифати таҳсил, истифодаи технологияҳои муосир ва такмили касбияти омӯзгоронро муайян мекунад.

Дар баробари ин, дар Паёмҳо ба нақши омӯзгор ҳамчун шахси калидӣ дар тарбия ва ташаккули насли наврас диққати ҷиддӣ дода мешавад. Омӯзгор бояд на танҳо омӯзонанда, балки намунаи ахлоқи ҳамида ва фарҳанги шаҳрвандӣ бошад.

Арзишҳои миллӣ ҷузъи муҳими маънавият ба ҳисоб рафта, таърих, фарҳанг, забон, анъана ва расму оинҳои миллатро дар бар мегиранд. Тарбияи насли наврас дар рӯҳияи эҳтиром ба арзишҳои миллӣ заминаи асосии худшиносии миллӣ ва ваҳдати ҷомеаро фароҳам меорад.

Дар Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид мегардад, ки ҳифз ва рушди арзишҳои миллӣ вазифаи муқаддаси ҳар як шаҳрванди кишвар мебошад. Муассисаҳои таълимӣ бояд ба ҷавонон на танҳо дониш, балки эҳсоси ифтихор аз миллат ва давлатро низ омӯзонанд. Мактаб ва донишгоҳ ҳамчун муҳити маънавӣ бояд дар ташаккули шахсияти соҳибфарҳанг ва ватандӯст нақши ҳалкунанда бозанд.

Паём дорои хусусияти фарогир буда, дар баробари масъалаҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва амниятӣ, ба масъалаҳои рушди маънавият, баланд бардоштани сифати таълиму тарбия ва ташаккули инсони соҳибмаърифат диққати ҷиддӣ медиҳад. Дар ин санад маориф ҳамчун соҳаи афзалиятнок эътироф гардида, таъкид мешавад, ки пешрафти давлат бидуни низоми муассири таълиму тарбия ғайриимкон аст.

Аз ҷиҳати методологӣ, Паёми Президент асосҳои назариявӣ ва амалии рушди соҳаи маорифро муайян мекунад. Он принсипҳои асосии таълиму тарбияро дар шароити муосир, аз ҷумла пайвастагии таълим бо ҳаёт, робитаи назария ва амалия, рушди тафаккури эҷодӣ ва масъулияти иҷтимоии ҷавононро таъкид менамояд. Ба ин маъно, Паём на танҳо як суханронии сиёсӣ, балки санади методологӣ барои низоми маориф ба ҳисоб меравад.

Дар Паёмҳо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пайваста таъкид менамоянд, ки соҳаи маориф бояд ба талаботи замон ҷавобгӯ бошад. Ин маънои онро дорад, ки мазмун, шакл ва усулҳои таълим бояд пайваста такмил дода шаванд. Паём ҳамчун заминаи стратегӣ барои таҳияи барномаҳои давлатӣ, стандартҳои таҳсилот ва консепсияҳои тарбиявӣ хизмат мекунад.

Методологияи таълим маҷмӯи принсипҳо, усулҳо ва равишҳоест, ки самти умумии раванди таълимро муайян мекунад. Дар Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон зарурати навсозии методологияи таълим мутобиқ ба талаботи замони муосир таъкид мегардад.

Яке аз принсипҳои асосии методологии таълим, ки дар Паём зикр мегардад, принсипи пайвастагии таълим бо ҳаёт мебошад. Таълим бояд донишомӯзонро барои ҳаёти воқеӣ омода созад, на танҳо барои супоридани имтиҳонҳо. Ин маънои онро дорад, ки дониш бояд хусусияти амалӣ дошта бошад ва дар ҳалли масъалаҳои воқеӣ истифода шавад.

Принсипи дигари муҳим рушди тафаккури интиқодӣ мебошад. Дар шароити муосир, ки ҳаҷми иттилоот босуръат афзоиш меёбад, қобилияти таҳлил, арзёбӣ ва интихоб намудани маълумоти зарурӣ аҳамияти махсус дорад. Паёми Президент таъкид менамояд, ки низоми таълим бояд ба ташаккули чунин қобилиятҳо равона карда шавад.

Истифодаи усулҳои интерактивӣ ва фаъол яке аз ҷузъҳои муҳими методологияи муосири таълим ба ҳисоб меравад. Усулҳое чун муҳокима, кори гурӯҳӣ, таҳлили вазъият ва омӯзиши лоиҳавӣ ба донишомӯзон имкон медиҳанд, ки фаъолона дар раванди таълим иштирок намоянд. Ин равиш на танҳо дониш, балки малакаҳои иҷтимоӣ ва коммуникатсиониро низ ташаккул медиҳад.

н.и.п. дотсент Маҳмудзода Қумринисо Нурали

муовини директор оид ба илм ва муносибатҳои байналмилалии МДТ «Коллеҷи тиббии шаҳри Кӯлоб ба номи Раҳмонзода Раҳматулло Азиз»