ЗАРАРИ ТЕЛЕФОНҲОИ МОБИЛӢ БА САЛОМАТИИ КӮДАКОН

1. Таъсир ба рушди майна ва равони кӯдак

1.1. Таъхири рушди нутқ

Кӯдаке, ки вақти зиёдро бо телефон мегузаронад, камтар бо волидон ва атрофиён суҳбат мекунад. Ин метавонад ба:

сустшавии рушди нутқ,

нодуруст талаффуз кардани калимаҳо,

кам шудани луғатнома биёрад.

1.2. Камшавии диққат ва тамаркуз

Телефонҳо зуд-зуд тасвир иваз мекунанд, садоҳои баланд медиҳанд ва барномаҳои рангин доранд. Ин раванди мағзи кӯдакро ба “стимулҳои зуд” одат медиҳад. Дар натиҷа:

кӯдак дар дарс тамаркуз карда намешавад,

зуд хаста мегардад, корҳои тӯлонӣ барояш дилгир мешаванд.

1.3. Хатарҳои равонӣ: изтироб ва асабӣ

Истифодаи аз ҳад зиёд метавонад эҳсосоти кӯдакро ноустувор кунад. Кӯдакон:

зуд асабонӣ мешаванд,

хобашон вайрон мешавад,

ба стрессу изтироб гирифтор мешаванд,

вобастагии равонӣ ба телефон пайдо мекунанд.

2. Таъсир ба саломатии ҷисмонӣ

2.1. Зарари чашм

Экрани телефон ба чашми кӯдак хеле зараровар аст. Нури кабуд:

қувваи дидро коҳиш медиҳад,

чашмро хаста ва хушк мекунад,

дарозмуддат ба камбинии доимӣ оварда мерасонад.

2.2. “Гардани смартфонӣ” ва мушкилоти устухон

Кӯдакон телефонро одатан дар наздикии рӯй ва дар ҳолати нодуруст нигоҳ медоранд. Ин боиси:

каҷшавии гардан,

дарди пушт,

мушкилоти устухонӣ дар наврасӣ мегардад.

2.3. Вайроншавии хоб

Телефоне, ки пеш аз хоб истифода мешавад, гормони хоби кӯдак — мелатонинро кам мекунад. Дар натиҷа:

кӯдак дер мехобад,

субҳ бо хастагӣ бедор мешавад,

системаи асаб бо вақт заиф мешавад.

3. Таъсир ба рафтор ва ахлоқ

3.1. Аз даст рафтани мубориза бо эҳсосот

Кӯдак бояд ёд гирад, ки эҳсосоти худро бе кӯмак идора кунад. Аммо вақте ки волид барои ором кардани фарзанд телефон медиҳад, кӯдак:

тоқатнопазир мешавад,

ба ҳар рафтор телефон талаб мекунад,

қобилияти идоракунии эҳсосоти худро гум мекунад.

3.2. Рафтори нодуруст ва тақлид аз контент

Дар интернет маводҳои номатлуб зиёданд. Кӯдак метавонад:

суханҳои номақбул,

рафтори зӯроварона,

қаҳрамонҳои носолимро тақлид кунад.

3.3. Коҳиши фаъолияти ҷисмонӣ

Телефон кӯдакро нишастанро “меомӯзонад”. Ин боиси:

фарбеҳӣ,

заъфи мушакҳо,

коҳиши масунияти бадан мегардад.

4. Таъсир ба муносибатҳои иҷтимоӣ

4.1. Камшавии муоширати зинда

Кӯдаке, ки вақти зиёд бо телефон мегузаронад:

камтар бо ҳамсолон бозӣ мекунад,

малакаҳои иҷтимоии паст дорад,

бо одамон камтар сухан мекунад.

4.2. Дуршавӣ аз оила

Телефонҳо боиси кам шудани муоширати оилавӣ мешаванд. Кӯдак ба ҷаҳони виртуалӣ бештар дил мебандад.

5. Хатарҳои амниятӣ

5.1. Ворид шудан ба маводҳои хатарнок

Кӯдакон метавонанд тасодуфан ба:

сайтҳои зӯроварӣ,

маводи ғайриахлоқӣ,

бозиҳои хатарнок дастрасӣ пайдо кунанд.

5.2. Қаллобӣ ва дуздии маълумот

Кӯдакон медонанд, ки чӣ пахш кунанд, аммо намедонанд, чӣ хатар дорад. Ин метавонад боиси:

хароҷоти нохоста,

ворид шудани вирусҳо,

дуздии маълумоти оила шавад.

ХУЛОСАИ УМУМӢ

Телефони мобилӣ агар дуруст ва миқдораш кам истифода шавад, метавонад фоида ҳам дошта бошад. Аммо барои кӯдакон зиёд истифода кардани он хеле хатарнок аст. Барои муҳофизати кӯдак бояд:

вақти истифодаи телефон маҳдуд карда шавад (барои кӯдакони то 6 сола — то 30 дақиқа дар рӯз);

телефон ҳангоми хӯрок, дарс ва хоб иҷозат дода нашавад;

мониторинги барномаҳо ва интернет ҳатман назорат шавад;

кӯдак бештар ба бозиҳои ҷисмонӣ ва муоширати зинда ҷалб карда шавад.