ЭКСТРЕМИЗМ ВА ТЕРОРРИЗМ: ХАТАР ВА МУШКИЛОТ

     Инсоният дар симои экстремизм ва терорризми ҷаҳони бо душмани бераҳму шафқат ва ғаразноке рӯ ба рӯ омадааст, ки тамоми меёрҳои ахлоқи ва арзишҳои умумибашариро поймол карда, барои расидан баҳадафҳои худ аз ягон роҳу воситаи ғайриинсони рӯй намегардонад.

                                                                        Эмомалӣ Раҳмон.

   Хатари рақами яки ҷомеаи башарӣ экстремизм ва терорризм, имрӯз ҳеҷ як фарди солимақлро бетараф гузошта наметавонад. Замоне таввасути филмҳову, китобҳои бадеӣ ва таърихӣ саҳнаҳоеро дар бораи ҷангҳои пурдаҳшати харобиовар, сухтору кӯштор, таҷовузу кирдорҳои бадтарини инсонӣ тамошо ва мутолиа мекардем. Аммо мутаасифона таи се даҳсолаи охир, воқеаҳо ва рӯйдодҳо моро бо ин даҳшатҳо ошно кард. Агар дар гузашта мо фикр доштем, ки ин ҳама даҳшат танҳо намоишномаи саҳнавӣ ҳастанд, лекин имрӯз шунидани калимаҳои «Экстремист» ё «Тероррист» дар вуҷуди ҳар як шахс ҳисси ваҳму хатар, маргу нобудшавӣ бедор мегардад.

      Он ҳодисаву воқеаҳое, ки дар ҷаҳон ба вуқуъ меоянд, имрӯз кулли инсонҳоро сари фикру андеша овардааст. Чунки хатарҳои ҷойдоштаи ҷомеа ба шахсони алоҳида ё як гурӯҳи хурди одамон, не балки давлатҳои бутун ва кулли инсониятро таҳдид мекунанд.

      Бинобар ин зарур аст, ки давлатдорон ва сиёсатмадорони имрӯз, ҷиҳати пешгирӣ аз ин хатар ва мушкилотҳои ҷойдошта дар фикр ва талош бошанд.

     Бояд гуфт, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайси субъекти комилҳуқуқи байналмилалӣ дар мубориза ва пешгирӣ аз ин хатарҳои ҷомеаи муосир хеле устуворона амал мекунад. Ба хусус дар ин самт мавқе ва нақши Пешвои Миллат Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мадди аввал меистад.

    Роҳбари давлат зимни ҳама суханрониҳо дар сатҳи ҷаҳонӣӣ, бар зиди экстремисту терорристон мубориза бурдани ҷомеаи ҷаҳониро амалӣ бузурги инсонӣ, барои раҳои аз хатарҳои зикр шуда баррасӣ менамояд.

     Воқеан имрӯз он хатарҳое, ки ба амнияту суботи ҷомеаи башарӣ таҳдид мекунанд ҳеҷ фардеро набояд бе тараф гузорад. Айни замон майдони фаъолияти созмонҳои экстремистию терорристӣ торафт васе гардида, фаъолшавии онҳо вазъиятро торафт мураккаб мегардонад.

      Экстремизм ва терорризм ҳамчун хатарҳои таҳдид кунанда ба амнияти ҷаҳон ба ҳар як сокини саёра таҳдид карда, барои инсоният хатари хеле бузург, на камтар аз силоҳи ҳастаиро ба вуҷуд овардааст.

     Имрӯз ин гурӯҳои таҳрибкор бо истифода аз ҳама гуна роҳу восита кӯшиш мекунанд, ки сафҳои худро аз ҳисобӣ ҷавонони гумроҳу калаванда бештар кунанд. Мутаасифона бархе аз ҷавонони мо низ бо сабаби надоштани маълумоти кофи нисбати ин гурӯҳои ғараздор ва маърифати пасти шахсиашон ба доми фиребу найранги гурӯҳои иртиҷоӣ фурӯ мераванд. Яне онҳо дар ин сину соли ҷавони худро бадбахт месозанд. Бадбахтии ин ҷавонон дар он аст, ки онҳо бо амалҳои носазои худ, натанҳо худашон, балки падару модар, милату давлатро доғдор месозанд.

    Мо имрӯз аз падидаи ҷаҳонишавӣ сухан мегӯем яъне падидаи ҷаҳони шави барои инсонҳо ҷанбаҳои мусбии зиёд дорад. Мутасифона ин падида паёмадҳои манфиро низ дар бар мегирад.

    Ба хусус давлатҳои абарқудрат барои ба даст овардани манфиятҳои худ аз роҳу усулҳои гуногун, пеш азҳама аз дину мазҳаб истифода бурда байни ҷониб дорони динҳои ҷаҳонӣ алангаи кинаву адоват ва муборизаро барангехта аз ин носозгориҳо манфиятҳои худро таъмин месозанд.

     Хатарҳо ва воситаҳои мубориза хеле гуногунанд. Аз ҷумла, падидаҳои зарароварӣ: фундаментализм, экстремизм, радикализм, терорризм аз онҳо мансуб ёфта, кишварҳои алоҳида ва мардуми онро дар шароити хеле вазнин қарор медиҳанд.

   Мақсади асосии ин идеология ноором кардани вазъи сиёсиву иқтисодӣ давлатҳои алоҳида буда, бо ин васила ба даст овардани майдонҳои муфид барои фаъолият мебошад.

   Яъне ҳадафи асосии онҳо аз ҳисоби бадбахтию бесарусомони дар кишварҳои алоҳида ба даст овардани бойгариҳои зиёд аст. Бояд гуфт, ки ин ҷоҳилон ва душмани инсонҳо бо ин амалҳои зишт қаноат накарда аз дигар усулҳои хатарнок монанди: ҷудоиандозӣ, бесаводӣ, ҷаҳолат истифода мебаранд.

    Муттасифона манфиатҷӯии абарқудратҳои ҷаҳон торафт васеъ гардида, таъсири он ба кишварҳои Осиёи Маркази низ мерасад. Ҳадафи онҳо возеҳу равшан буда, зеро ин минтақа дорои сарватҳои муҳими иқтисодӣ ва мавқеи муҳими геостратегӣ мебошад. Дар чунин вазъи ҷойдошта зарур аст, ки дар асоси ҷаҳонбинӣ, тафакури сиёси ва фарҳангӣ аҳли ҷомеъа ғояҳои таҳкими истиқлолияти давлатӣ, худшиносӣ, ватандӯстӣ, таъмини амнияти комили кишвар, ҳифзи марзу бум ва тадбиқи манфиятҳои умумимиллиро ба роҳ монем.

    Чуноне, ки Пешвои Миллат таъкид мекунад: «Зуҳуроти даҳшатноки экстремизм ва терорризм, ки аксаран таҳти шиорҳои диниву мазҳаби сурат мегирад, ба дини мубини мслом эртиботе надоранд, баракс аз ҷониби душманони ин дини муқаддас роҳандозӣ шуда, аз ваҳшонияти асримиёнагии экстремистию терорристӣ, пеш аз ҳама кишварҳои исломӣ ва мусулмонони саёра зарар мебинанд».

    Дар ҳақиқат чуноне, ки воқеаҳои рух дода шаҳодат медиҳанд, ин падидаҳои номатлуб дар доираи кишварҳои манфиятдор бо номи экстремисти диннӣ ва терорристи исломи ёдовар шуда, баъдан бо омода намудани ҳамин гуна афрод дар кишварҳои исломӣ бо мардуми мусулмон якҷо карда мешаванд. Маҳз бо дасти ҳамин афроди бегонапарасту худоношинос дар кишварҳои аксари мардумаш мусулмон бенизомию нооромиҳо рӯх медиҳанд.

    Яке аз омилҳои нигарони кунанда он аст, ки кишварҳои манфиятхоҳ дарк кардаанд, ки ҳоло нисбат ба ҳама яроқҳои муосир, ақлҳоро ғулом гардонида ва бешуур сохтани инсон барои онҳо бештар манфиат дорад. Воқеан яке аз роҳои ба роҳгуми бурдани наврасону ҷавонон ва аз онҳо омода кардани «Роботҳо» — и супориш иҷрокунанда маҳз дар бесаводӣ ва ҷаҳолат нигоҳ доштани онҳост. Чун ки маҳз бесаводӣ, камхирадӣ, тарбияи нодурӯст, ва дарк накардани мақсаду ғаразҳои ин гурӯҳои ба ҷомеа хатарнок боис мешавад, ки наврасону ҷавонон шомили онҳо гарданд.

   Бояд гуфт, ки амалҳои зишту ғайриинсони афроди экстремисту тероррист боиси маргӣ садҳо нафар мардумони бегуноҳ мегардад. Маълум аст, ки экстремист ё тероррист, ҳеҷ гуна муқаддасот, арзишҳои миллию умумиинсонӣ аз қабили: гуманизм, инсондӯстӣ, хираду маърифат, дину мазҳаб надорад. Ӯ метавонад барои расидан ба ҳадаф, ҳато ба падару модар, наздикони худ раҳму шавқат надошта бошад. Ин аст чеҳраи аслии афроди экстремисту тероррист.

    Бояд гуфт, ки яке аз сабабҳои шомил шавӣ наврасону ҷавонон ба гурӯҳои экстримистию терорристӣ:

— надонистани моҳияти дини ислом, яъне бесаводии динӣ, таблиғоти шаддид тариқи шабакаҳои иҷтимоӣ, аз ҷумла тавасути шабакаҳои ҷаҳонии интернет муқобили арзишҳои маънавӣ ва динии кишвари мо, омодагии сусти хелеи ҷавонони мо аз нигоҳи идеологи ва сиёсӣ, калавиши ҷавонон ба тарғибӣ бардуруғи ирфотгароён, дарёфт накардани асолати хеш, буҳрони худ шиносии ҷавонон, бесаводии ҳуқуқии аҳолӣ, таълими ғайри қонунии ҷавонон, дар марказҳои исломии хориҷӣ ва ғайра.

    Дар баробари ин симои равонии ашхоси ҷалбшударо ба гурӯҳои экстремисти чунин тавсиф додан мумкин аст:

— афроди сустирода ва азҷиҳати ахлоқу ақидаи шахси заиф.

— талоши худзоҳиркунӣ ё худнишондиҳӣ.

— хеле сода ва бе шуурона қабул кардани идеалогияи бегона, фарҳанг ва либоси бегона.

— камтаҷрибагӣ дар зиндагӣ.

     Аз ин хотир зарур аст, ки дар шароити кунуни ва хеле ҳассоси ҷомеаи ҷаҳонӣ, таҳдиду хатарҳои экстремистию терорристӣ мо мавқеи устувори худро дар муқовимат бо ин падидаҳои номатлубӣ ҷомеа дошта бошем. Имрӯз вақти он расидааст, ки ҳар як фарди ҷомеа, ҳар мақомоту идораи масъул, падару модарон ва аҳли ҷомеа андешаи онро дошта бошанд, ки чӣ бояд кард? То роҳу усулҳои беҳтари мубориза ва пешгири аз ин омилҳои номатлубро дарёфт.

  Дар ҳақиқат дар шароити имрӯза ҳамон миллате манфиятҳои худро ҳимоя карда метавонад, ки аввалан Пешвои худро дошта бошад, ҳамдилу ҳамақида бошад ва баҳри амалисозии идеяи ягонаи миллӣ талош кунад.

     Бовар дорем, ки андешаҳои зикр гардида, бори дигар ба аҳли ҷомеа дар бораи омилҳои номатлубе, ки имрӯз боиси хатар ва эҷоди мушкилиҳои ҷомеа гаштаанд маълумоте дода бошад. Чунки дар шароити кунунӣ ва хеле ҳассоси ҷомеаи ҷаҳонӣ, мавқеи ҳар як шахс ҷиҳати пешгири ва муқовимат бо ин падидаҳои манфӣ шарт ва зарур аст.

Омӯзгори калони кафедраи фанҳои

Гуманитарии МДТ «Колеҷи тиббии шаҳри

Кӯлоб ба номи Раҳмонзода Р.А.»         К. Абдураҳмонов